De kracht van de "Stel dat"-vraag in mediation (en leiderschap)

Hoe een "Stel dat"-vraag werkt

Een "Stel dat"-vraag opent de deur naar scenario’s, mogelijkheden en belangen. Waar een directe “Waarom?”-vraag snel als aanvallend wordt ervaren, geeft een "Stel dat"-vraag juist ruimte. Het haalt de angel uit een gesprek en creëert een gevoel van samenwerking in plaats van confrontatie.

Denk aan een medewerker die meer vakantiedagen eist. Als je als manager direct vraagt: "Waarom wil je dat?", klinkt dat snel als een ondervraging. De medewerker kan zich hierdoor in het nauw gedreven voelen en blijft misschien hangen in een standpunt zonder echt te vertellen wat erachter zit. Maar wat als je vraagt: "Stel dat je meer vakantiedagen zou krijgen, wat zou dat je opleveren?" of vanuit het negatieve perspectief: "Stel dat dit niet mogelijk is, wat betekent dat dan voor je?"

Plotseling beweeg je weg van het standpunt en kom je dichter bij een onderliggend belang. Misschien blijkt dat de medewerker overwerkt is en meer balans zoekt. Misschien speelt er een privésituatie die aandacht vraagt, of voelt hij of zij zich niet voldoende gewaardeerd. Dit zijn inzichten waarmee je als leidinggevende of collega écht iets kunt.

Van weerstand naar oplossingen

Ik herinner me een mediation waarin twee managers compleet op elkaar waren vastgelopen. De één eiste dat de ander altijd fysiek op kantoor aanwezig was. De ander weigerde en hield vast aan zijn recht op hybride werken. Ze herhaalden hun standpunten eindeloos en de gesprekken zaten volledig vast.

Ik vroeg: "Stel dat je collega wél vaker op kantoor zou zijn, wat zou dat je opleveren?"

De manager antwoordde: "Dan heb ik het gevoel dat we beter kunnen samenwerken en sneller knopen kunnen doorhakken."

Ik richtte me tot de ander: "Stel dat jij volledig je eigen werkplek mocht bepalen, wat zou dat jou opleveren?"

Hij zei: "Dan voel ik me productiever en kan ik werk en privé beter combineren."

Aan tafel werd zo duidelijk dat het hier niet ging om kantoor versus thuiswerken, maar om de behoefte aan samenwerking versus autonomie. Pas toen die belangen op tafel kwamen, konden we praten over een oplossing die voor beiden werkte.

Waarom werkt dit zo goed?

1. Het haalt de druk weg. In plaats van een ja/nee-discussie ontstaat er ruimte om samen te verkennen.

2. Het maakt belangen zichtbaar. Standpunten botsen, maar belangen overlappen vaak en creëren ruimte.

3. Het leidt tot creativiteit. Als je denkt in scenario’s, ontstaan er vaak nieuwe oplossingen.

Hoe je het vandaag nog kunt toepassen

Of je nu manager bent, samenwerkt in een team of onderneemt, probeer eens een van deze vragen in een lastig gesprek:

• "Stel dat wat je voorstelt lukt, wat zou dat voor je betekenen?"

• "Stel dat het niet lukt, wat dan?"

Je zult merken dat het gesprek soepeler verloopt, minder weerstand oproept en vooral: dat je veel sneller tot de kern komt. En alleen vanuit die kern kom je tot duurzame oplossingen.

Het voelt misschien wat gekunsteld; het zijn helaas nog geen zinnetjes die in het standaardvocabulaire zitten op de werkvloer.

Maar… stel nou eens dat je dit in de praktijk uitprobeert… wat zou dat je kunnen opleveren? En als je het niet doet, wat zou het je kunnen kosten?

Veel succes!